Aysel AYDEMİR
En çok etkide kalan ülkeler arasında Rusya, Malezya ve Türkiye var. Peki, borsalarda yaşanan kaçış sürecek mi? İşte cevapları
Kürese piyasalarda Çin’den başlayan çöküş dalgası, Asya, ABD’de ve Avrupa borsaları ile birlikte Türk piyasalarını da etkisi altına aldı. Çin’de ekonomik veri setlerinin ardı ardına beklentilerin altında kalması ekonomisinde büyümeme sorununun artığını teyit etti. Cuma günü açıklanan İmalat sektörü PMI verisi son altı yılın en düşüğünde gerçekleşmesi Çin Merkez Bankası’nın yapmış olduğu devalüasyonların ve para politikalarının etkisinin verilere yansımadığını gösterdi. Çin Borsası geçen hafta yüzde 11 üzerinde değer kaybı yaşadı. Haftanın ilk gününde de satışların sürmesi borsalarda kayıpların gün içinde yüzde 8'e ulaşmasına neden oldu. Satış dalgası B İST'ti de etkis altına aldı ve gün içinde yüzde 5'in üzerinde sert düşüşlerin görülmesine neden oldu.
Çin tabanlı oluşan küresel çöküş ABD Borsalarında Cuma günü kayıpların yüzde 3’ün üstüne çıkarak 2011 yılından bu yana en sert düşüşlerin yaşanmasına neden oldu. Gelişen ülke para birimleri rekor düşük seviyelere geriledi. ABD 10 yıl vadeli tahvillerinin faizi yüzde 2 seviyesinin altına geriledi. Emtia fiyatları son 16 yılın en düşük seviyelerine gerilerken büyüme kaygıları petrol fiyatlarında 44 Dolar seviyelerinin altı görüldü.
Çin borsasında neden sert düştü
Çin ekonomisinde yavaşlamayla birlikte ekonomik veri setlerinin olumsuz seyrini sürdürmesi ve Çİn para birimi Yuan'da yapılan yüksek oranlı develüasyon Çin borsasında çözülmenin ana nedeni. Çin borsasının özellikle son yılda yüzde 150'inin üzerinde değer kazanmasına rağmen ekonomik verilerin bu yükselişi desteklememesi satışların çok sert olmasında etkili oldu. Hali hazırda da Çin merkez bankasının piyasalarda likiditeyi artıcı politikalarının piyasaların beklentilerini karşılamadığını Çin Borsasında devam eden satış baskısı ile izlenebiliyor.
Beklentiler tablonun ağırlaşması yönünde
Küresel piyasalara oluşan Çin eksenli sert düşüşlerin yine Çin’in uygulayacağı faiz indirimleri ve politika gevşemeleri ile toparlanma eğilimine gireceği yönünde. Çin ise ülke borsasında yaşanan düşüşün önüne şimdilik emeklilik fonlarının yapısını değiştirmekle çözmeye çalışıyor. Yerel hükümetler tarafından yönetilen emeklilik fonlarının sermaye piyasalarına yatırım yapabilmesine izin verdi. Bu uygulama ile borsaya 97 milyar Dolarlık kaynak yaratılması hedefleniyor fakat haftanın ilk günü Çin Borsasında görüldü ki piyasaların tansiyonu düşürmüyor.
Çin’den yeni müdahaleler bekleniyor
Wall Street Journal'ın (WSJ) adını açıklamadığı merkez bankası yetkililerine dayandırdığı haberine göre; Çin Merkez Bankası’nın bankaların merkez bankasında tutmak zorunda olduğu karşılıkları, bu ayın sonunda ya da gelecek ayın başında yarım puan düşürebileceğini belirtiliyor ve bu uygulamanın bankaların kredi vermeleri için 678 milyar yuanlık (106 milyar dolar) bir fonu açığa çıkaracağı belirtiliyor. Çin’in bu hamlesinin ise global piyasalarda yarttığı infialde ne kadar tabloyu olumluya çevireceği konusunda ise uzmanlar iyimser değil 1994 yılında yaşanan Asya finansal krizinin tekrar edilmesinden korkuluyor. Çünkü Çin’de yaşanan büyüme sorunları Avrupa’da yaşanan borç krizi ve büyüme sorunları ile eşleştiriliyor ve daha yolun başında olunduğu düşünülüyor. Bu perspektifte piyasaların gözü Çin’den gelecek büyüme verilerinde olacak.
Yurtiçi piyasalar erken seçimin gölgesinde
Türkiye piyasaları, Çin piyasalarında yaşanan sert düşüşün yarattığı domino etkisi ile birlikte erken seçim sürecine girmiş olmanın yarattığı belirsizlik haftanın ilk gününde BİST ile birlikte para piyasalarında etkisini sert olarak hissetirdi. Seans içinde BİST'teki kayıplar yüzde 5'i aşarken Dolar/TL kuru 2,98 seviyelerine gelindi. Euro ise paritenin de etkisi ile tüm zamanların tarihi rekorunu kırdı. Petrol fiyatlarında yaşanan düşüş ve EUR/USD paritesinde yaşanan düşüşün ihracata yapacağı olumlu katkıya rağmen İç piyasada yaşanan yüksek volatilitenin ana sebepleri arasında siyasi belirsizlik, yüksek jeopoltik risk ve Merkez Bankası'nın geçikmiş hamleleri yer alıyor.
BIST'te toparlanma çabası
Türkiye piyaslarında diğer piyasların aksine erken seçim sürecinde bulunulması, yüksek siyasi gerginlik ve artan jeopolitik riskler piyasaların önünde halen yüksek volailite riski bulunduğu endişelerini yaratıyor…