Aysel Aydemir
Son yıllarda piyasaların oynaklığına ve korelasyona yatırım imkanı veren türev araçlarda doğru metotlarla potansiyel yüksek kar fırsatları yakalanıyor. Nasıl mı? Oynaklığa (volatiliye) yatırım yaparak.
Aslında volatiliteye kavramı ve volatiliteye yatırım metodu ilk etapta anlamsız gelebilir fakat piyasaları takip eden birçok yatırımcının farkında olmadan kullandığı veriler ve yöntemler arasındadır. Stratejinin kullanılması için ise piyasaların işleyişi ve bu piyasalarda sık kullanılan birkaç temel kavramın öğrenilmesi ile adapte olunması kolaydır.
Volatiliteye yatırım yöntemi için öncelikle birkaç önemli husus üzerinde duralım;
Volatilite nedir?
Volatilite, kavram olarak herhangi bir değişkenin, belirli bir ortalama değere finansal varlığın fiyatında beklenen değişikliklerin ölçülmesi olarak tanımlanabilir. Volatilite kavramı, oynaklık ya da değişkenlik anlamında kullanmakla beraber aslında incelenen varlık değerlerinin standart sapmasıdır.
DOLAR/TL NE KADAR?
Volatilite neden önemli?
Volatilite (standart sapma), riskin veya belirsizliğin bir ölçüsüdür ve finansal piyasaların üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Volatilitenin küçüklüğü riskin düşük olduğunu gösterir. Bir hisse senedinin getirilerinin standart sapması, söz konusu hisse senedinin riskini ölçerken piyasanın volatilitesi yatırımcının piyasanın geleceğine ilişkin beklentisini yansıtıyor.
Hisse senedi piyasasında yatırımcıların gelecek getirilere ilişkin beklentileri alınır satılırken, volatilite piyasasında ise yatırımcının hisse senedinin geleceği hakkında kaygıları alınıp satılıyor.
Volatilite üzerinden işlem yapılan enstrümanlar
Yatırımcılara volatilite üzerine işlem yapma imkanı veren türev enstrümanlar, volatilite swapları ve varyans swaplarıdır. Volatilite swapı, sözleşmenin vadesi boyunca gerçekleşen volatilite ile sözleşmenin başlangıcında belirlenen volatilite arasındaki farka dayalı ödeme yapısına sahip bir forward sözleşmesidir.
Varyans swapları, gerçekleşen varyans üzerine düzenlenen bir forward sözleşmesidir. Volatilite ve varyans swapları; gelecek volatilite üzerine spekülatif işlem yapmak, gerçekleşen volatilite ile öngörülen volatilite arasındaki spread üzerine işlem yapmak ve diğer pozisyonların volatilite riskinden korunmak amacıyla kullanılabilmektedir.
Yaşanan ve beklenen volatilite arasındaki fark nedir?
Yaşanan volatilite, bugünden geriye dönük fiyat hareketlerinden hesaplanan ve bunu gösteren volatilitedir.
Beklenen volatilite, bugünden ileriye oluşacak fiyat hareketlerinden hesaplanacak rakamdır. Piyasada hızlı bir hareket olduğunda yaşanan volatilite artar; bu ileri dönük volatilitenin de artacağına dair bir işarettir bu arada varant/opsiyon fiyatlamaları da buna göre güncellenir. Dolayısıyla böyle sert hareketlerin ardından volatiliteye yatırım yaparken piyasanın nasıl bir beklenti içinde olduğuna dikkat etmek gerekir.
Yatırımcı volatiliteyi nasıl kara çevirecek?
Diyelim ki yatırımcı önümüzdeki dönemde volatilitenin piyasanın beklediğinden daha yüksek olacağını düşünüyor; bunu pozisyona ve kara nasıl çevirecek?
İlk akla gelen volatilite endeksi VIX; bu endeks üzerine olan vadeli işlem sözleşmelerini alıp satarak volatiliteye yatırım yapılabilir. Ancak bu endeks Chicago Opsiyon Borsası’na ait dolayısıyla işlem yapma zorlukları yaşanabilir.
Bu noktada doğru çözüm volatilite ürünleri olan varantlar ve opsiyonlardır. Varantlar ile volatilitenin artacağına yönelik pozisyon alınabilir. Hangi piyasada ya da varlıkta hareketlenme bekleniyorsa ilgili varant seçilmelidir. Mesela BIST30 endeksi, pay senetleri, ABD Doları/Türk Lirası kuru ya da altın üzerine pozisyon alınabilir.
Nasıl mı?
Birinci yöntem: Opsiyon stratejileriyle.
Yatırımcı; kullanım fiyatı spot fiyata yakın olan alım ve satım varantları alarak piyasanın iki yönden birine sert bir hareket yapması halinde kara geçmeyi deneyebilir. Kullanım fiyatı spot fiyata yakın varantlar daha pahalı olacağı için, stratejiyi ucuzlatmak için kullanım fiyatı biraz daha uzakta olan daha ucuz varantlarla, daha geniş bir çanak oluşturulabilinir.
İkinci Yöntem: Delta metod
Delta metod ile varantta bir pozisyon aldıktan sonra, bunun yarattığı risk kadar dayanak varlıkta ters işlem yapılarak piyasa riski sıfırlanır. (Örneğin bir endeks alım varantı alıp, delta kadar endeks kontratı satılırsa endeks pozisyonu nötrlenir ve geriye volatilite pozisyonu kalır.) Bu metodun küçük yatırımcı için uygun olmamasının nedeni piyasa değiştikçe deltayı yeniden hesaplamak ve nötrlemek için işlem yapma gerekliliğidir.
*Volatilite alıp satmak yüksek piyasa tecrübesi gerektirir. Uzmanlardan destek almakta fayda vardır. Yatırımcıların spot piyasalarda işlem yaparken de bu konuyu dikkate almaları gerekir.