Aysel AYDEMİR/ anapara.com
Güçlü doların etkisi ile piyasalarda hareketli günler yaşıyoruz. Global borsalarla birlikte BİST’te de yükseliş yönünde işlemler görülürken, para piyasalarında ve emtia borsalarında daha yüksek bir oynaklık (volatilite) söz konusu. Böyle zamanlarda doğru metotlarla yüksek kazançlar elde edilebilir. Nasıl mı?
Finansal piyasalarda liberalizasyonla birlikte ürün çeşitliliği yatırımcıların ihtiyaçlarına göre şekilleniyor. Özellikle son yıllarda piyasaların oynaklığına ve korelasyona yatırım imkanı tanıyan ve kaldıraçlı işlem yapma imkanı veren türev araçlarda doğru metotlarla potansiyel yüksek kar fırsatlarına ulaşılabiliyor.
Karmaşık gelebilir
Türev piyasalarda volatiliteye yatırım yapmak, geleneksel yatırım araçları ve metotları ile işlem yapan yatırımcılar için biraz karmaşık gibi görünse de piyasaların işleyişi ve bu piyasalarda sık kullanılan birkaç temel kavramın öğrenilmesi ile adapte olunması kolaylaşıyor. Biliyorsunuz!
Volatilite kavramı, piyasaları takip eden birçok yatırımcının farkında olmadan kullandığı veriler arasında yer alıyor. Mesela yatırım araçlarında veya endekslerde volatilitenin düşük veya yüksek olması ya da beklenen volatilitenin artış ya da azalış göstermesi gibi. Ya da yatırım aracının fiyatının dip veya tavan yapması gibi …
Volatilitenin yönünü tahmin etmek
Piyasanın yönünü tahmin edip pozisyon almakla volatilitenin yönünü tahmin etmek ve pozisyon almak arasında bir fark yoktur. Neden mi?
Borsa da işlem yaparken siyasi bir kaos ortamında ya da bir hisse senedinde yüksek zarar beklentisi olduğunda ya da faizler artığında borsanın düşeceğini öngörmek gibi. İşte böyle durumlarda volatiliteye yatırım yaparak piyasa riski almadan yüksek kar rakamları yakalanabilir. Volatiliteye yatırım yapmadan önce, nedir ve neden önemlidir üzerinde duralım.
Volatilite nedir?
Volatilite, kavram olarak herhangi bir değişkenin, belirli bir ortalama değere finansal varlığın fiyatında beklenen değişikliklerin ölçülmesi olarak tanımlanabilir. Volatilite kavramı, oynaklık ya da değişkenlik anlamında kullanmakla beraber aslında incelenen varlık değerlerinin standart sapmasıdır.
Volatilite tarihi ve beklenen volatilite olmak üzere ikiye ayrılıyor. Tarihi volatilite bugünden geriye dönük fiyat hareketlerinden hesaplanan ve bunu gösteren volatilitedir. Öngörülen (beklenen) volatilite ise bugünden ileride oluşacak fiyat hareketleri üzerinden hesaplanan volatiledir.
Volatilite neden ön plana çıktı?
Volatilite ön plana çıkmasında temel nedeni, opsiyon piyasalarının performansının hisse senedi piyasalarının volatilitesinin birbiri ile ilgisinin yüksek olmasıdır. İkinci bir neden ise volatilite riskinin yaşanan bazı finansal krizler ve olaylarda önemli rol oynamasıdır. Mesela 1998 yılında ABD’li ünlü hedge fonu Long Term Capital Management şirketinin iflasın eşine gelmesi küresel ekonomiyi tehdit etmiştir. Küresel krizin önüne ise FED ve ABD’li şirketlerin desteği ile geçildi. Sonuç olarak, volatilitenin ön plana çıkmasında finansal varlık fiyatlarında ortaya çıkan dalgalanmalar sonucu oluşan fiyat riskinden korunmak için volatilitedeki değişme riskiyle ilgili enstrümanlar türetilmesi gereksinimi etkili olmuştur.
Volatilite riskin ölçüsünü belirler
Volatilite (standart sapma), riskin veya belirsizliğin bir ölçüsüdür ve finansal piyasaların üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Volatilitenin küçüklüğü riskin düşük olduğunu gösterir. Bir hisse senedinin getirilerinin standart sapması, söz konusu hisse senedinin riskini ölçerken piyasanın volatilitesi yatırımcının piyasanın geleceğine ilişkin beklentisini yansıtıyor.
Hisse senedi piyasasında yatırımcıların gelecek getirilere ilişkin beklentileri alınır satılırken, volatilite piyasasında ise yatırımcının hisse senedinin geleceği hakkında kaygıları alınıp satılıyor.
Volatilite üzerinden işlem yapılan piyasalar
Yatırımcılara volatilite üzerine işlem yapma imkanı veren türev enstrümanlar, volatilite swapları ve varyans swaplarıdır. Gelecek volatilite üzerine spekülatif işlem yapma imkanı veren volatilite ve varyans swapları; gerçekleşen volatilite ile öngörülen volatilite arasındaki spread üzerine işlem yapmak ve diğer pozisyonların volatilite riskinden korunmak amacıyla kullanılabilmektedir. Volatilite ve varyans futures ve opsiyon sözleşmeleri türev piyasalarda işlem görmektedir.
Volatilite nasıl kullanılıyor?
Piyasada hızlı bir hareket olduğunda yaşanan volatilite artar; bu ileri dönük volatilitenin de artacağına dair bir işarettir bu arada varant/opsiyon fiyatlamaları da buna göre güncellenir. Basit olarak ilgili varlıktaki tarihi volatilite değerleri ve o anki volatilite beklentisini karşılaştırarak bu beklentinin yükselip yükselmediğine dair net fikre ulaşabilirsiniz. Mesela önümüzdeki dönemde , hareketlenme beklenen piyasanın ya da varlığın volatilite ürünleri olan varantlar ve opsiyonlarda pozisyon almak mantıklı olur. Mevcut durumda BIST30 endeksi, pay senetleri, ABD Doları/Türk Lirası kuru ya da altın üzerine pozisyon alınabilinir.
Hangi stratejiler kullanılıyor?
Küçük yatırımcı çanak denilen opsiyon stratejileri üzerine odaklanabilir. Stratejiler ilk etapta karmaşık gelebilir ama adapte olmak zor değildir. Prefosyonel yatırımcılara daha uygun olan delta korunma metodur. Stratejiler üzerine çalıştığınız kurumlardan daha detaylı bilgi alabilirsiniz. Son olarak şunu söylemekte fayda var her nekadar volatilite üzerinden yatırım yapılan enstrümanlar yüksek kazanç fırsatı sunsa da volatilite stratejileri zordur ve bir profesyonel eşliğinde ilerlemek daha başarılı sonuçlara ulaşmanızı kolaylaştır.