Ne Stradivarius kemanı, ne Gulfstream jet, ne Patek Philippe saat… Zenginliğin yeni simgesi Akhal-teke… Fiyatı milyonlarca doları bulan Akhal-tekeler veya diğer adıyla Türk atı, şimdiden dünyanın en büyük haralarında yerlerini almaya başladı. Zenginler arasında sosyal statü kazanmanın yeni şekli olan Akhal Teke, insanlar tarafından evcilleştirilmiş ilk at olmasının dışında Türk kültüründe de önemli bir yere sahiptir.
Endülüs, Shire, Trakehner, Thoroughbred ve Arap atı gibi dünyanın önemli at çeşitleri arasında olan Akhal-teke görenleri kendine hayran bırakan bu atın narin görünümü altında inanılmaz dayanıklı kaslar vardır. Hatta günde 200 kilometre koşabilen bu at, II. Dünya savaşındaki Blitzkrieg bile bu menzile ulaşamamıştır.
Görenlerin hayran olduğu at
Çok eski zamanlardan beri pek çok at cinsini iyileştirmek için Akhal-teke cinsi kullanılmıştır. Yakın geçmişe kadar soyu tükenme tehlikesi altında olan bu at günümüzde başta Türkmenistan olmak üzere Rusya, Almanya, Fransa, Avustralya gibi ülkelerde yetiştirilmektedir.
Türkiye’de olan Akhal-teke atları ise, genellikle Türkmenistanlı iş ve devlet adamlarının hediye ettiği atlardır. Tamamı aygır olan bu atların, Türkmenistan dışında bir yerde üretilmesini engellemek için bazı hediye ettikleri bu aygırları iğdiş olarak gönderdikleri bilinmektedir.
Eşsiz görümlü at
Akhal-tekenin eşsiz bir görünümü vardır. Başka hiçbir at cinsinde onun karakteristik ayırıcı özellikleri görülmemektedir.
Kafası uzun ve geniş bir alnı vardır. Anlamlı bakan iri badem gözleri, dar ve dik kulakları uzun ve yüksek bir boynu vardır. Vücudu uzun ve eğimli, dar bir göğsü uzun ve güçlü bacakları vardır. Kas yapısı mükemmeldir. Birçok rengi vardır, yaygın olarak yağız ve dorudur.
En belirgin özelliği ışıkta parlayan ve değişen metalik altın rengidir. Üç alt türü vardır.
1). Gelishikili, Peren ve kaplan orijini atlardır.
2). Karlavach ve El orijini atlar. Daha küçük yapılı fakat daha hızlı koşan bir türdür.
3). Arab ve Dor bayram orijini. Daha güçlü bir gövdesi vardır. Dayanıklılığı ile bilinir.
Günümüzde bu ırkın 17 farklı orijini vardır, bunlardan 12 tanesi Boinov’a dayanır. Akhal-teke aygırının yüksekliği 157,6 cm’dir. 1993 de değişik ülkelerde bulunan Akhal-teke atları üzerinde bir çalışma yapılmıştır. Bunların 88’i Türkmenistan, 51’i Rusya, 21’i Kazakistan’dadır. Buna göre cidago yüksekliği 159,2 cm ye uzadığı belirlenmiştir.
Dünyanın en değerli 10 para birimini öğrenmek için tıklayın!
Akhal-teke’nin anlamı
Irkın ismi ise ancak 19. yüzyılın sonlarına doğru anlaşılmıştır. İki kelimeden oluşan ismin anlamı: Akhal adı; bugünkü Türkmenistan da eski Pers imparatorluğunun da bir parçası olan Kopet dağlarının eteklerinde bulunan bir vahadan gelmektedir. Teke ise; Türkmen kabilelerinden sonra bölgeye egemen olan ve yüzyıllarca Türkmen atı yetiştiren göçebe boyunun adıdır.
Yörenin coğrafyası da bu ırkın sıra dışı özelliklerine katkıda bulunmuştur. Orta Asya tarihi boyunca sürekli değişen egemenlikler, Akhal vadisine ulaşamamıştır. Teke kabilesi Hazar Denizinin batısında yer alan dağların güneyinde ve çölün kuzeyine yerleşmişti. Bu doğal korumalı bölge burada yetiştirilen bu atların genetik özelliklerinin korunmasını sağlamıştır. Bölgenin sert iklim koşulları aşrı sıcak, kuru soğuk ve kuraklık bu ırkın dayanıklılığını geliştirmiştir.
Türkmen kültürüne göre iyi bir at binicisinin ölümü ile yaşamı arasındaki farkı ayırt edebilmeliydi. Akhal-teke sahibi için büyük bir kişisel onur kaynağı ve ailesinin değişmez bir parçasıydı. Soğuk havalarda üzerine battaniye örtülür ve elle beslenirdi. Boyun aksesuarları ve takılarla süslenirdi. Akhal-tekeler de sahiplerine yakın bağlanır ve kendisine nasıl davranıldığı konusunda duyarlıdır. Akhal-teke’nin Rusya ile bağdaştırılması 500 yıl önce bu atların Rusya’ya getirilmesi ile başlamıştır. Ruslar bu ata; uzun boylu, değerli Asya atı anlamına gelen ve Türkçe kökenli olan Argamak adını vermişlerdi. Rusya da en iyi damızlık atlar bu ırktan kullanılmıştır. Boınou aygırı günümüzde yetiştirilen Akhal-tekelerin atasıdır.