Fed Başkanı Janet Yellen kimdir?

Aysel AYDEMİR/ANAPARA

Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) ilk kadın başkanı olan Janet Yellen’ın bilinmeyen yönleri ve Fed kararları üzerindeki gücü piyasaların yumuşak karnını oluşturuyor.

Janet Yellen’ın dünyanın en büyük ekonomik ve siyasi güçlerinden Amerikan’ın Merkez Bankası Başkanı olduğu düşünüldüğünde piyasaların niye bu kadar hassas olduğu daha iyi anlaşılıyor. İşte piyasaların “Amerika hapşırınca dünya nezle olur” menifestosu da FED başkanı Janet Yellen’ın kimliğini, ekonomik ve siyasi gücünün önemini çok iyi ifade ediyor. 

Janet Yellen’ın kararlarının hangi ekonomik veri setleri üzerinde etkileri var dersek; cevap tahminlerin çok ötesinde…Biz kısaca şu ana başlıkları sıralarsak FED’in ve Janet Yellen ile birlikte FED başkanlarının önemine bir kez daha dikkat çekmiş oluruz.

Amerika’nın işsizlik verileri, enflasyon verileri, faiz oranları, para politikaları ve çok daha fazla ekonomik veri ve bu veriler üzerinden yürütülen politikalar Türkiye örneğinden de anlaşılacağı üzere o ülkenin enflasyonunda parasal değerinde borsalarında faizde, dış ticaret dengesinde, alım gücünde kısaca tüm ekonomisinde direkt etkili oluyor. Durum böyle de olunca FED Başkanı Janet Yellen ve FED toplantıları bildiğiniz üzere küresel piyasalar açısından çok büyük önem taşıyor. Neredeyse her FED toplantısı sonuçları piyasalarda olay yaratıyor. Dolayısıyla işte dünyanın en çok kullanılan parası doların boraniçesi Jannet Yellen’le ilgili bilmedikleriniz.

En yüksek şeref derecesi

13 Ağustos 1946 tarihinde Brooklyn, New York'ta doğan Janet Yellen,  1967 yılında Brown Üniversitesi ekonomi bölümünden en yüksek şeref derecesiyle mezun oldu.  1971 yılında Yale Üniversitesi'nde ekonomi doktorasını tamamladı.

Güçlü akademik kariyer

Yakın çevresinde IQ’su çok yüksek bir ekonomist olarak tanınan Janet Yellen, çok güçlü bir akademik kariyere sahip. 1967 yılında Brown Üniversitesi ekonomi bölümünden mezun.  1971 yılında Yale Üniversitesi'nden doktora diplomasını aldı. 1971-1976 yılları arasında Harvard'da akademisyenlik yapan Yellen, 1978-1980 yılları arasında ise London School of Economics'de görev yaptı. 1980'den itibaren ise University of California at Berkeley’de akademik kariyerini yapan Yellen, İşletme ve ekonomi bölümlerinde profesör ünvanına sahip.

İstihdam ve işsizliğe yönelik çalışmalar

Akademik çalışmalar: Araştırmalarının büyük çoğunu işsizlik ve istihdam piyasası üzerine yapan Yellen,  aynı zamanda uluslararası ticaret ve yatırım politikaları alanlarında önemli çalışmalarda bulundu. Gelir adaletsizliği konusunda bazı çalışmaları bulunan Yellen, Nobel ödüllü eşi George Akerlof ile de bazı ortak yayınlara imza attı.
FED’de geçen 10 yıl
Bir bakıma “FED alaylı” diyebileceğimiz Yellen, FED’in havasını çok erken yaşlarda teneffüs etti. Janet Yellen 2004 yılında San Franscisco Fed'in başkanlığına getirildi. 2010 yılına kadar bu görevde kalan Yellen, 2009 yılında Fed kararlarında oy hakkı olan üyelerden biriydi. FED’de 10 yıl çalışan Yellen çok farklı bölümlerde çalışarak tecrübelerini zenginleştirdi.

Tecrübe:  2004'ten 2010'a kadar San Francisco Fed Başkanlığı yapan Yellen, 1994- 1997 dönemleri arasında ise Fed yöneticiliği yaptı. Bill Clinton döneminde Ağustos 1999'a kadar Ekonomi Danışmanları Konseyi başkanlığı görevini yürüttü. 1977 ve 1978 yıllarında ise Fed'in Uluslararası Finans Bölümü'nde ekonomist olarak görev yaptı.

Siyasi tavır:  30 yıl gibi aradan sonra FED koltuğuna oturan ilk demokrat görüşlü ekonomist olan Yellen’in, göreve gelmeden önce ekonominin, potansiyelinin altında kalması ve enflasyonun çok düşük olması durumunda  istihdamın artırılması ve parasal genişlemeci politikaları savunduğunu biliyoruz. Güvercin politikaları ile zaman zaman eleştirilen Yellen, eski başkan Ben Bernanke'nin doğal devamı olarak görüldüğ için piyasalar tarafından başkanlığa geçiş süreci olumlu geçti.

FED’de Yellen dönemi

9 Ekim 2013 tarihinde ABD Başkanı Brack Obama tarafından önerilen Janet Yellen; eski Başkan Ben Bernanke'nin görev süresinin dolmasının ardından5 Şubat 2014 tarihinde FED koltuğuna oturdu. FED başkanlarının görev süreleri dört yıl oluyor dolayısıyla Yeni Başkan Janet Yellen'ın görev süresi 3 Şubat 2018'de doluyor. Bununla birlikte uygulamada FED başkanlarının çok büyük kısmının 8 ve daha fazla yıl süre görevde kaldıkları biliniyor.

Peki FED başkanı Janet Yellen’ın görevleri neler?

FED başkanı Janet Yellen FED ile birlikte FED Kurulunun başkanı doğal olarak da FED’in kararları üzerinde yüksek etkiye sahip. Amerikan Merkez Bankası FED’in uygulayacağı para ve mali politikaların belirlenmesinde önemli güce sahip. Amerika’nın ulusal borcunun son 10 yıl içinde çok yüksek seviyeye geldiği düşünüldüğünde Janet Yellen’in kararlarının ekonomik ve siyasi gücü dünya ülkeleri ve küresel piyasalar için çok büyük önem taşıyor.