Aysel AYDEMİR
"Borsada nasıl işlem yapılır?” sorusunu soranlar için ise borsada nasıl işlem yapılır kılavuzu hazırladık. İşte borsaya dair tüm merak edilenler…
Borsa nedir?
“Borsa” kelimesinin terminolojisine ilişkin birçok söylem mevcutsa da genel kanı Latince post veya deri çuval anlamına geldiğidir. Biz kelime anlamından öte borsaların genel finansal kullanımı üzerinde duralım. Borsa, belli kurallara göre arz ve talebin buluştuğu organize piyasalara verilen genel addır.
HİSSE SENEDİ FİYATLARINI GÖRMEK İÇİN TIKLAYIN…
Kaç çeşit borsa bulunmaktadır? Bu borsalarda hangi enstrümanlar işlem görüyor?
Borsa da işlem gören ürünlere göre menkul kıymet borsalarını, emtia borsalarını, döviz borsalarını, tarım ve hayvancılık borsalarını uzmanlık alanlarına göre genel başlıklar altında sayabiliriz.
Menkul kıymet borsalarında, tahvil, bono, hisse senedi, yatırım ortaklıkları, varantlar, endeksler işlem görürken, döviz ticareti döviz borsalarında (foreign exchange market) ve ticari ürün olarak bilinen kabul edilen mallar ise emtia piyasalarında (commodity exchange) işlem görmektedir. Bu ürünlerden bazılarının ticaretinin kontratlar üzerinden yapıldığı Futures ve opsiyon piyasaları da finansal piyasalar içinde çok önemli bir yere sahiptir. New York Borsası, Londra Borsası, Tokyo Borsası’yla birlikte Borsa İstanbul’u (BİST) örnek verebiliriz.
Tezgah üstü piyasalarla organize piyasaların birbirinden farkı ne?
Borsalar organizasyon yapılarına göre organize ve tezgah üstü olmak üzere ikiye ayrılırlar BİST; VİOP gibi borsalar organize piyasalardır. Tezgah üstü borsaları deyince ise ilk akla gelen Forex piyasasıdır.
Spot ve vadeli piyasalar birbirinden farklılık gösteriyor mu?
Borsalar spot ve vadeli olmak üzere ikiye ayrılıyor. Vadeli piyasalarda işlem gören ürünler vadeli fiyatından alınıp satılırken, spot borsalarda ise işlem gören ürünler işlem gördüğü anki değer üzerinden alınıp satılırlar.
BORSADAKİ SON DURUMU GÖRMEK İÇİN TIKLAYIN
Birincil piyasa ve ikincil piyasa arasındaki fark nedir?
Sermaye piyasaları, finansal varlığın arz edilişine göre birincil ve ikincil olmak üzere iki alt piyasa olarak ayrılıyor. Birincil piyasa, tasarruf sahiplerinin menkul değerleri çıkaran kuruluştan doğrudan alım yaptıkları piyasadır. İkincil piyasa ise menkul değerlerin yatırımcılar arasında el değiştirdiği piyasalardır. Mesela, şirketlerin hisse senetlerinin halka arz edilmeleri birincil piyasalarda gerçekleşiyor. Yine hazine bonolarının da ihalelerle satılması birincil piyasa işlemleri içindedir.
Borsa’da fiyatlar nasıl oluşuyor
BİST’in yapmış olduğu basit tarifle borsada fiyatlar, çok sayıdaki menkul kıymet alım satım emirlerinin belirli kurallar çerçevesinde aleni şekilde karşılaşmasıyla oluşuyor. Yani arz ve talep dengesine göre fiyatlar oluşuyor. Yatırım yapılacak şirketin kar edeceği düşünüldüğünde hissenin fiyatı artarken zarar beklentisinde hissenin fiyatı düşüyor. Borsa açısından bakarsak global ve yerel ekonomilerde ve politik gelişmelerde işlerin iyi gittiği dönemlerde borsalar yükselirken aksi durumda düşüş gerçekleşiyor.
BORSADA KAZANDIRAN ÖZEL STRATEJİLER. TIKLAYINIZ!
Borsalarda hangi yatırım araçları işlem görüyor?
Ya da
Borsalarda nelere yatırım yapılıyor?
Dünyada ilk olarak tarım ürünlerinin ticareti ile temelleri oluşturulan borsalar, bugün arz ve talebe göre çeşitlilik kazanmış ve uzmanlık alanlarına göre ayrılmıştır. Kıymetli kâğıtlardan ticari mallara; dövizden türev ürünlere, hizmetlerden elektriksel akıma kadar farklı ürünlerin alınıp satıldığı çok çeşitli borsalar bulunmaktadır. Somutlaştırırsak; hisse senetleri, endeksler; tahviller, bonolar; ülke paraları; altın, platin gibi kıymetli madenler; alüminyum, bakır gibi metaller; mısır, pamuk gibi zirai ürünler; opsiyonlar; cfd’ler; futures sözleşmeleri ve birbirinden farklı özellikte yüzlerce ürün çeşidi sayılabilir.
Borsada nasıl işlem yapılır?
Piyasalar hakkında genel bir bilgilendirme yaptıktan sonra borsada ilk defa işlem yapacaksanız şu hususu belirtmekte fayda var. Borsada işlem yapmak için öncelikle hisse senedi alım ve satım işlemlerine aracılık yetki belgesi olan bir aracı kurumda müşteri hesabı açmalısınız. Aracı kurumda müşteri hesabı açtıktan ve hesabınıza yatırım yapmak istediğiniz sermayeye yatırdıktan sonra işlem yapabilirsiniz.
Alım veya satım emri vermek istediğinizde müşteri hesabınızın bulunduğu aracı kurumun internet adresinden Borsa işlem platformuna girerek, platform üzerinden kendiniz alım veya satım emri verebilirsiniz. Ya da müşterisi olduğunuz aracı kurumun yatırım uzmanını telefonla arayarak emir verebilirsiniz.
Alış ve satış emri vermeniz emrinizin gerçekleştiği anlamına gelmemektedir. Emrinizin gerçekleşip gerçekleşmediğini mutlaka teyit edin.
Bilmeniz gereken ve sık kullanılan terimler:
İşlem hacmi nedir?
Tüm hisse senetleri için gerçekleşen işlemlerdeki her emrin içerdiği hisse senedi sayısı ile işlem fiyatının çarpılarak elde edilen yekünlerin toplanmasıdır.
İşlem miktarı nedir?
Bir seansta veya belli bir dönemde alınıp satılan menkul kıymet adedidir.
Açığa satış işlemi nedir?
Açığa satış işlemi, sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak suretiyle satılması anlamına gelmektedir.
T+2 nedir?
Borsada işlemlerinizi aracı kurumlar vasıtası ile gerçekleştirdiğinize dikkat çekmiştik. Borsada vermiş olduğunuz alım ve satım emri gerçekleştiğinde müşteri hesabınızın tutulduğu Ttakasbank’taki hesabınızda saklanır.
Burada hisselerin hesaplar arası transferi sırasında T+2 kuralı uygulanır. Yani bugün alım yaptığınızda hisse senedinin parası hesabınızda bloke olur ve iki gün sonra hesabınızdan çekilir ya da bugün sattığınız hisse senedin parası hesabınıza iki gün sonra geçer.
Aktif emir nedir?
Aktif emir, hisse senedinin alış veya satışı için fiyat belirtmeden emrinizin borsaya ulaştığında hisse senedinin aktif fiyatından işlem görmesidir.
Pasif emir nedir?
Pasif emir, hisse senedinin piyasaya ulaştığında bir alt kademeden veya bir üst kademeden gerçekleşmesi amacıyla gerçekleştiği emir türüdür…
