Erdoğan TURAN / GCM Menkul Kıymetler
Araştırma Direktörü
1842 – 1924 yılları arasında yaşamış, İngiltere'de klasik okul adı verilen iktisadi düşünce akımının lideri kabul edilen ve Keynes’in hocası Alfred Marshall der ki "iktisadi hipotezleri ele alan iyi bir matematiksel teorimin iyi iktisat olması fazla muhtemel değildir. Bu yüzden ben kendi çalışmalarımda şu kuralları fazlasıyla benimsemeye dikkat ettim:
(1) Matematiği bir araştırma dili olarak değil de bir steno dili olarak kullan.
(2) Çözüme ulaşıncaya kadar onları kendine saklamaya devam et.
(3) İngilizceye çevir.
(4) Sonra gerçek hayatta önemli olanları örneklerle açıkla.
(5) Matematiği yakıp kül et.
(6) Dördüncü kuralı yerine getirmede başarılı olamıyorsan, üçüncü kuralı yok et."
Günümüzde ekonomiyle ilgilenenlerin yaptıkları yüzyıl öncesinden farklı değil. Dün öngördüklerinin bugün neden gerçekleşmediğini yarın açıklayabilen insana ekonomist diyoruz (Laurence J. Peter).
Ekonomistler haklıdır, ama uzun vadede
Bir de trader tanımı var, para ve sermaye piyasalarında kısa vadeli al-sat yapan kişi. Traderlar; ulusal ve uluslararası piyasalarda hisse senedi, faiz, Forex, emtia vs. piyasalarında değişik stratejilerle işlem yapan ve giderek daha çok kendilerinden bahsedilen insanlar.
Trader’ın amacı kar elde etmek veya karını korumak, riskini minimize etmektir. Bunu da bir finansal enstrümanda kazanç amacıyla pozisyon almışken, başka bir enstrümanda asıl pozisyonundan doğabilecek risklere karşı kendisini koruyacak işlemle gerçekleştirebilir.
Yani trader al-sat yapmaz aslında, pozisyon alır. Örneğin döviz kurunda yükseliş bekliyorsa (ki bu spekülasyon yapıyor demektir, herhangi bir enstrümanda düşer-çıkar diyen herkes gibi) harekete geçer ve beklentisine göre pozisyon alır. Trader düşüncesini eyleme geçirebilme riskini alabilen, hareket etme kabiliyeti olan kişidir.
Trader çoğunlukla kısa vadeli düşünür, bazen 1 ay bile trader için uzun bir vade olabilir.
Traderla ekonomist arasındaki farklar da bu iki grubun tanımından itibaren başlamış olur.
Ekonomistin teorisinin ispatı için uzun vadeye ihtiyacı vardır, ekonomist kısa vade yaşananlar hakkında yorum yapmaktan kaçınır. Trader ise kazanmak için kısa vadeyi değerlendirip doğru hamleyi yapmak zorunda.
Ekonomist düşünür, trader eyleme geçer. Ekonomist teori geliştirir, trader işlem yapar.
Ekonomist haklı çıkmazsa buna bahaneler bulabilir fakat trader haksızsa bunun bedelini hemen kayıpla öder.
Ekonomistin risk olarak gördüğü konu, trader için kazanç fırsatı olabilir.
Trader’ın ” gerçeğe” “doğruya” ihtiyacı olmayabilir, onun için önemli olan finansal doğrunun veya yanlışın nasıl algılandığı ve bu algının kazanç fırsatı doğurup doğurmadığıdır. Ekonomiste göre ekonomide yanlış, yanlıştır, yanlışın düzeltilmesi için yapılacaklar hakkında fikri de vardır, kitaplarda yazar. Trader için doğru-yanlış yoktur, fırsat vardır.
Ekonomist kendi dalıyla ilgili bir konuyu tartışabilir ( genellikle de tartışır, birinin ak dediğine diğeri kara der ve bundan zevk alınır), traderın tartışmaya vakti yoktur. Trader’a göre önemli olan fikri mücadele değil, banka hesabının büyütülmesi mücadelesidir.
