Kişinin temel hak ve özgürlüklerini, vatandaşlarının huzurunu hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak derecede sınırlayan politik, ekonomik ve sosyal bütün engelleri kaldırır. Hukuk devletinde, idarenin işlemleri yargısal denetime tabidir, mahkemeler bağımsızdır, hak ve özgürlükler anayasal güvence altındadır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin anayasasının ikinci maddesine göre “Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir”. Anayasa Mahkemesi de bir kararında hukuk devletini, “İnsan haklarına saygılı ve hakları koruyucu, adil bir hukuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmekte kendisini yükümlü gören, bütün eylem ve işlemleri yargı denetimine bağlı olan devlettir.” şeklinde tanımlanmaktadır.
Hukuk Devletinin Şartları
Hukuk devleti ilkesinin gerekleri veya varlık şartları “hukuk devletinin genel şartları” ve “hukuk devletinin özel şartları” olarak ikiye ayrılabilir. Hukuk devletinin genel şartları, devletin (yasama, yürütme ve yargı organlarının) hukuka bağlılığının; özel şartları ise idarenin hukuka bağlılığının şartlarıdır.
Hukuk devletinin genel şartları: yasama organı, hukuka bağlı olmalıdır, yargı organı, hukuka bağlı olmalıdır ve yürütme organı, hukuka bağlı olmalıdır. Hukuk devletinin özel şartları ise idare, yargısal denetime tabi olmalıdır, hakimler, bağımsız ve teminatlı olmalıdır, idari faaliyetler, önceden bilinebilir olmalıdır, hukuki güvenlik ilkesi mevcut olmalıdır, idarenin mali sorumluluğu mevcut olmalıdır.
